"Каб быць незалежным, трэба нешта рабіць".
ДОСВЕД
Хто шукае незалежнасці ў вёсцы, навошта людзям рызыкаваць, і як адрадзіць сельскую мясцовасць, расказвае дауншыфтарка-пенсіянерка з васьмігадовым стажам.
Яшчэ на пад'ездзе да Вялікага Запруддзя, што на Валожыншчыне, атрымліваю званок ад чарговай гераіні downshifter.by Людмілы, да якой акурат трымаю шлях. Яна папярэджвае, каб не ехала да яе па дарозе – не праеду, а ішла праз сад. Дарога праз калгасны яблыневы сад нібы наўмысна рыхтавала мяне да чароўнага казачнага свету, у які я імгненна патрапіла, падыйшоўшы да хаты Людмілы Іванаўны. Майму погляду спачатку адкрыліся неабсяжныя ўзгоркі, а затым, у лагчыне, паказаўся шэры дым з коміну.
На ганку мяне сустракае гаспадыня. Усе сцены звонку расфарбаваныя ў каляровае. Людміла Іванаўна праводзіць мяне ў сярэдзіну. І тут я бачу, што гэта не проста гаспадыня – а сапраўдная "гаспадыня меднай гары". Чырвоныя валасы і чырвоная жылетка рэзануюць з інтэр'ерам, дзе, здаецца, няма лішніх рэчаў і кожная дробязь знаходзіцца на сваім месцы.
фота Аўгіні МАНЦЭВІЧ
Хаця Людміла нарадзілася ў Душанбэ, а затым пэўны час пражыла ў Маскве, асноўная частка яе дзяцінства прайшла ў Негарэлым у Беларусі. Менавіта адтуль яна памятае паходы з бацькамі ў ягады, на рыбалку. І калі ў 14 гадоў Людміла разам з сям'ёй апынулася ў Мінску, у дзяўчыны ўжо тады з'явілася мара пра вяртанне на вёску.
Ужо калі мая гераіня абзавялася сваёй сям'ёй, ад працы яна атрымала дачу ў Зялёным пад Мінскам. Але шчасця гэтыя 6 сотак ёй не прыносілі, і праз сямейныя абставіны дачу давялося прадаць.
Ужо калі мая гераіня абзавялася сваёй сям'ёй, ад працы яна атрымала дачу ў Зялёным пад Мінскам. Але шчасця гэтыя 6 сотак ёй не прыносілі, і праз сямейныя абставіны дачу давялося прадаць.
Дзеці выраслі і абзавяліся сваёй нерухомасцю ў сельскай мясцовасці. Людміла Іванаўна стала наведваць то дачку ў Глушцы, то сына ў Малым Запруддзі. І ўрэшце вырашыла купіць сабе асобную хату і "нікому не дурыць галавы".
"З першых секунд я зразумела, што гэта маё месца. Вось як мы сюды заехалі, адразу – цюк! – у сэрцы. Адразу ж. І я зразумела, што гэта мой дом".
Гэтую хату ў Вялікім Запруддзі хацелі купіць некалькі чалавек, аднак іх не задавальняў кошт.
"А мне гаспадар сказаў – кладзі два кускі на стол", – узгадвае Людміла Іванаўна. – "І я адразу пагадзілася, бо любая хата каштуе гэтых грошай."
Так атрымалася, што даўншыфтаркай жанчына стала ўжо на пенсіі, у 63 гады. Але ўсё адно знаёмыя і сябры круцілі пальцам ля скроні. Аднак гаспадыня іх разумее – для гарадскіх тут дзікія ўмовы. А для самой Людмілы Іванаўны пераезд на вёску стаў выратаваннем. Пенсія была малая, даводзілася здаваць пакой у сваёй кватэры. І жанчына вырашыла, што выйсцем з такой сітуацыі будзе набыццё хаты і пераезд. Такім чынам, здаючы ўжо цэлую кватэру, яна змагла разлічыцца з пазыкамі, ўзятымі на пакупку хаты, ды яшчэ фінансава дапамагаць родным. Аднак мая суразмоўца звяртае ўвагу, што першай прычанай пераезду была ўсё ж такі цяга да прыроды.
Цікаўлюся ў гаспадыні, ці не страшна ёй было ў такім узросце пераяжджаць у вёску, бо звычайна пенсіянеры наадварот стараюцца пераехаць да дзяцей у горад, дзе больш простыя жыццёвыя ўмовы.
"Я ўвогуле нічога не баюся. Смеласць бярэ вёскі, а не гарады. Прыйдзе час – заўсёды можна вярнуцца".
Цікаўлюся ў гаспадыні, ці не страшна ёй было ў такім узросце пераяжджаць у вёску, бо звычайна пенсіянеры наадварот стараюцца пераехаць да дзяцей у горад, дзе больш простыя жыццёвыя ўмовы.
"Я ўвогуле нічога не баюся. Смеласць бярэ вёскі, а не гарады. Прыйдзе час – заўсёды можна вярнуцца".
Такім чынам, Людміла Іванаўна жыве ў Вялікім Запруддзі ўжо восьмы год. Побач існуе суполка маладых даўншыфцераў, сярод якіх і сын гераіні. Ніхто з іх не пайшоў працаваць у калгас ці на якую іншую дзяржаўную працу. Ці можна тады сказаць, што такія людзі працуюць на праграму адраджэння і развіцця вёскі?
Жанчына кажа, што гэта прынамсі частка праграмы – не пустуюць хаты, дзеці ходзяць у школы. "Каб не прыежджая моладзь, ужо даўно ўсё загнулася б, закапалі б усё". На думку Людмілы, дзяржава мусіць ствараць працоўныя месцы з новымі тэхналогіямі і запатрабанай прадукцыяй, каб зацікавіць моладзь там працаваць.
Жанчына кажа, што гэта прынамсі частка праграмы – не пустуюць хаты, дзеці ходзяць у школы. "Каб не прыежджая моладзь, ужо даўно ўсё загнулася б, закапалі б усё". На думку Людмілы, дзяржава мусіць ствараць працоўныя месцы з новымі тэхналогіямі і запатрабанай прадукцыяй, каб зацікавіць моладзь там працаваць.
"А паглядзіш на нашую ферму – проста шкада і людзей, якія там працуюць, і гэтых жывёл. Таму што па калена стаяць у брудзе. Нам жа такога не пакажуць па тэліку".
А даўншыфтары хаця б забяспечваюць сябе і сям'ю з свайго агарода. Напрыклад, у Людмілы Іванаўны ўся агародніна свая.
"Я эканаміст і разумею: каб штосці ўзяць – трэба штосці даць. Заробкі проста так не павялічыш.
Нельга стварыць у калгасе такія ўмовы, як ў кіно, нічога не ўклаўшы, – каб чыста, акуратна, душавыя кабіны. А гэтым павінна займацца дзяржава. Развіваць прыватнае фермерства нам не даюць. Нам дзяржава павінна даць волю ў гэтым плане".
Жанчына кажа, што на месцы дзяржавы, аддала б усе зачыненыя вясковыя крамы за сімвалічную цану. Ці здала б у арэнду за невялікую плату. Тады б людзям было дзе працаваць. А цяпер выходзіць, за закінутыя дзяржаўныя будынкі просяць шмат грошай і пры гэтым ставяць шмат бюракратычных перашкод.
Так нас трымаюць у залежнасці, працягваю я думку Людмілы Іванаўны. Яна пагаджаецца і ўзгадвае, што савецкія дачы былі яшчэ большай залежнасцю.
"Мы былі такія шчаслівыя! Кожны думаў, што гэта будзе для дзяцей. А ў выніку атрымалася – і на працы, і ў садовым таварыстве сядзіш з аднымі і тымі ж людзьмі, мала зямлі. Гэта вычварэнства! Акрамя таго, агульны сход можа пазбавіць цябе ўчастка за якое-небудзь парушэнне".
Так нас трымаюць у залежнасці, працягваю я думку Людмілы Іванаўны. Яна пагаджаецца і ўзгадвае, што савецкія дачы былі яшчэ большай залежнасцю.
"Мы былі такія шчаслівыя! Кожны думаў, што гэта будзе для дзяцей. А ў выніку атрымалася – і на працы, і ў садовым таварыстве сядзіш з аднымі і тымі ж людзьмі, мала зямлі. Гэта вычварэнства! Акрамя таго, агульны сход можа пазбавіць цябе ўчастка за якое-небудзь парушэнне".
"Сёння людзі настолькі зашыліся ў свае норы, што ў вёсцы, што ў горадзе. Кожны сядзіць у сваіх сценах і не хоча нічога, і не любіць нікога. Гэта прыкмета сучаснасці, я лічу. Раней людзі ў штосьці верылі, была надзея. Мае бацькі, напрыклад, верылі ў камунізм. Гэта была як казка для дзіцёнка. А сёння ўсё зразумела, няма надзеі ні на што.
Моладзь залежыць ад крэдытаў, субсідый, няма жылля". Таму, на думку суразмоўцы, людзі шукаюць незалежнасці ў вёсцы, бо яе вызначае прыватная ўласнасць, якую ў сельскай мясцовасці набыць значна прасцей. З гэтай прычыны сёння шмат хто пераяжджае ў правінцыю, а на працу працягвае ездзіць у сталіцу.
Гаспадыня падлівае ў маю шклянку ўласнапрыгатаванага кампоту і падкладае бліноў з яблыкамі. Размова мяняе свой кірунак.
Так атрымалася, што хату мая гераіня купіла ў суседняй вёсцы з сынам. Той спачатку адрэагаваў добра, але быў час, калі і шкадаваў пра такое блізкае суседства. Сёння Людміла Іванаўна таксама лічыць, што два кіламетры ад дзіця – вельмі блізка. Раней радавалася, што сынава жыццё навідавоку. А сёння думае, што лепш бы і не ведала некаторых рэчаў. Жанчына не любіць лезці ў справы дзяцей, аднак у пэўны момант усё ж гэта зрабіла.
Гераіня лічыць, што адрозніваецца ад іншых мацярок. Напрыклад, праз канфлікт з сынам, яна не размаўляла з ім два гады. Аднак сёння яны кантактуюць. І сын, хваліцца Людміла Іванаўна, нават пабудаваў ёй альтанку. "Самае лепшае – проста прыходзіць у госці.
Так атрымалася, што хату мая гераіня купіла ў суседняй вёсцы з сынам. Той спачатку адрэагаваў добра, але быў час, калі і шкадаваў пра такое блізкае суседства. Сёння Людміла Іванаўна таксама лічыць, што два кіламетры ад дзіця – вельмі блізка. Раней радавалася, што сынава жыццё навідавоку. А сёння думае, што лепш бы і не ведала некаторых рэчаў. Жанчына не любіць лезці ў справы дзяцей, аднак у пэўны момант усё ж гэта зрабіла.
Гераіня лічыць, што адрозніваецца ад іншых мацярок. Напрыклад, праз канфлікт з сынам, яна не размаўляла з ім два гады. Аднак сёння яны кантактуюць. І сын, хваліцца Людміла Іванаўна, нават пабудаваў ёй альтанку. "Самае лепшае – проста прыходзіць у госці.
Часы змяняюцца, людзі нараджаюцца іншыя. Напрыклад, мая мама мяне шмат у чым не зразумела б. І мае дзеці маюць права на свой шлях.
Не запросяць – не крыўдую. Вядома, старым хочацца, каб дзеці часцей заходзілі ў госці. Не трэба. Не так далёка вы жывяце, каб пакутваць праз гэта".
Уся хата Людмілы ўпрыгожаная працамі гаспадыні – яна займаецца жывапісам у тэхніцы батыку і розным рукадзеллем. Кажа, што прырода яе натхняе і дапамагае жыць кожны дзень. "Я ўвогуле ўсё люблю: раніцу, вясну, прыроду, зямлю. Калі сяду піць каву і гляджу на свой узгорак, гэта дае сілы. Вядома, бывае цяжка. І дровы прынесці... але для мяне гэта не цяжка. Што там пяць паленцаў закінуць".
Гаспадыня кажа, што ў вёсцы ў яе адкрыліся новыя магчымасці. Сёння ў 70 яна адчувае сябе мацнейшай чым у 45. Адсутнасць гарадской мітусні і прырода сілкуюць яе. Толькі тут Людміла навучылася жыць, праўда, як сама зазначае, пазнавата. "Ну, няма дарогі – хаджу праз сад. Трэба туалет – зрабіла альтанку".
"Увогуле, я не прыклад для пераймання. Я вельмі рызыкоўная. Многія людзі не рызыкуюць і не мяняюцца. А каб быць незалежным, трэба нешта рабіць".
Як раз гэтыя словы маёй суразмоўцы прымушаюць мяне задумацца, што яна акурат і ёсць прыкладам для пераймання.
Раптам гучыць сігнал аўталаўкі, і мы з Людмілай Іванаўнай выходзім разам на двор, пераадольваючы восеньскую слоту, створаную даждамі і трактарамі. Я пакідаю сваю гераіню разам з суседзямі, якія таксама выйшлі на гук аўталаўкі, а сама вяртаюся дадому.
А. Манцэвіч
Расказаць сябрам
Падпішыцеся
Каб нічога не прапусціць
Чытайце таксама