«Нас не будзе — дрэвы будуць»

Гаспадыню я застала ў разгубленасці. Днямі яна адправіла адзінаццацігадовага сына ў эміграцыю ў Польшчу з бацькам і яго сям'ёй, а сама засталася тут.

— Першай справай пасля пачатку ваенных дзеянняў ва Ўкраіне, калі я вярнулася з Мінску, я праверыла свой пограб.

Гаспадыня адчыняе цяжкія дзверы — пограб па калена ў вадзе. Такім чынам, з'явілася задача на бліжэйшы час — выпампаваць ваду і зрабіць пограб прыдатным для пражывання. На ўсякі выпадак. Ульяна набірае дроваў і мы заходзім дадому распальваць печкі. Сыраватыя дровы з цяжкасцю разгараюцца.

— Вось так і вайна, як гэтыя сырыя дровы, — разважае Ульяна. — Яе ніхто не хоча, але варта падзьмуць, і агонь разгараецца, дровы пачынаюць палаць. І вайну ўсё раздзімаюць і раздзімаюць.

У гэты час цяжка засяродзіцца на чымсьці іншым, акрамя таго, што адбываецца ва Ўкраіне, але я спрабую перавесці гутарку ў стваральнае рэчышча і прашу Ульяну ўзгадаць, як яна апынулася тут на хутары, які сама называе Smart Space Farm.

— Увогуле ў гэтых мясцінах, якія тут клічуць Цудоўнымі Пагоркамі, я ўжо гадоў дзесяць. У мяне тут жылі сябры, і я час ад часу да іх прыязджала і жыла. Марку, майму сыну, тады было каля двух. І я пабачыла каласальную розніцу, які ён у горадзе і які — у вёсцы. Тут ён станавіўся больш жвавым, адкрытым.

Ульяна ніколі не магла ўявіць, што менавіта гэтая хата стане ейнай. Раней тут жыла працавітая і дружная сям'я, вясковая інтэлігенцыя — бацькі і тры дачкі. Пасля іх засталася добрая бібліятэка — шмат школьнай класікі, ніякіх камуністычных кніг. Але адна дачка хварэла, у яе была інваліднасць, даводзілася часта выклікаць хуткую. А дарогі тут такія, што сталі перашкодай. І сям'я прадала хату Ульянінаму сябру Глебу, а сама пераехала бліжэй да Маладзечна.

— Так атрымалася, што мы з Глебам сталі сустракацца і пэўны час я тут была гаспадыняй. Затым мы разышліся, раз'ехаліся, Глеб на некалькі гадоў завіс у Азіі і стаў прадаваць гэтую хату. Тут я і рашылася яе купіць. Гэта быў акурат жнівень 2020-га.

— Да гэтага мы былі ў вёсцы наездамі, але тады ў жніўні я забрала дакументы Марка са школы і цвёрда пастанавіла, што мы будзем жыць на зямлі. Я разумела, што жыць у пастаянным змаганні мне цяжка, а ў горадзе ціск адчуваецца нашмат больш. У вёсцы ў гэтым плане спакойней, псіхіка становіцца здаравейшай.

Псіхалагічна ўсё адно было цяжка, прызнаецца Ульяна.

— Я адрывалася на сараях, стала ствараць сваю рэальнасць. Памятаю, Саша Васілевіч (беларускі бізнесмэн і грамадскі дзеяч, — прым. рэд.) напісаў з турмы, што нягледзячы ні на што, трэба ўсё адно ствараць прыгажосць. Гэта мяне вельмі натхніла — што нават у тых умовах чалавек захоўвае пазітыўны настрой. І я стала расчышчаць сараі, усё падмалявала. Атрымаўся такі бунгала-стайл, але аўтэнтычнасць захавалася.

Ульяна за свае 46 гадоў паспела шмат кім папрацаваць: маркетолагам у чайна-кававай карпарацыі, крэатыўным дырэктарам, прадусарам у фотавідэапрадакшне, індывідуальным прадпрымальнікам з рознымі творча-прыкладнымі праектамі.

— Калі ўсё гэта адбылося ў 20-ым годзе, я адчула, што перарасла ўсе свае папярэднія заняткі.

— І пакінула толькі адзін свой сольны праект: я саджаю дрэвы — раблю календары ў форме філасофскіх дрэваў. У кожнае сваё дрэва я закладваю нейкі інтэрактыў, камунікацыю на злобу часу.

У 2016 годзе Ульяна разам з жыхарамі Цудоўных Пагоркаў стварыла каляндар-казку пра Казу з дрэвам мараў на галаве. Сэнс казкі ў тым, што здзяйсненне мараў не зробіць цябе шчаслівым, калі ў іх няма клопату пра іншых. З гэтага календара нарадзіўся цэлы спектакль, рэжысёркай і аўтарам музыкі ў якім стала суседка Ульяны Наталля Буглак.

Пасля ў Беларусі ўпершыню за доўгі час з'явіліся металічныя манеты, і Ульяна стварыла каляндар з грашовым дрэвам. Яго філасофія ў тым, што ты можаш сам вырасціць сваё дрэва жаданняў, накапіць грошы і сфарміраваць ашчаднае стаўленне да грошай.

Яшчэ да пандэміі Ульяна ездзіла ў Кітай вучыцца вырабу календароў — у Беларусі пастаянна ўзнікалі пытанні па якасці. І вось, навучаная кітайскім досведам, яна зрабіла ўзоры для распаўсюду ў Расіі, але пачаліся падзеі ва Ўкраіне, і давялося адкласці гэтую ідэю.

Прататып трэцяга календара — чароўны млын з жоўта-блакітнымі стужкамі падзякі. Яго сэнс у тым, што час ідзе, усё перамелецца, толькі любоў застанецца. Каляндар быў зроблены яшчэ ў снежні, але так атрымалася, што цяпер ён стаў яшчэ больш актуальным. Дарэчы, выцінанку-млын выразала мясцовая мастачка Вольга Палуніца.

— Вельмі клёва ў нашых краях тое, што тут шмат творчых людзей: музыкі са студыямі, мастакі, рамеснікі, капірайтары, журналісты. І можна ў калабарацыі нешта ствараць.

Акрамя дрэваў на календарах Ульяна саджае жывыя дрэвы. Некалькі гадоў назад яна з камандай валанцёраў пасадзіла непадалёк дубраву і Чырвоны сад у форме спіралі. Перад пасадкай жанчына кансультавалася з экспертамі, каб гэта была не проста прыгожая пасадка, а каб яна затрымлівала ваду і такім чынам пашыралася мясцовая рэчка. Усё гэта Ульяна ладзіла за свае грошы — такое сацыяльнае прадпрымальніцтва. У планах на будучыню, калі адновіцца мірны бізнэс, частку выручаных грошай выдаткоўваць на азеляненне планеты а таксама стварыць адмысловую платформу, дзе людзі, якія хочуць саджаць дрэвы, могуць звязвацца з ляснічымі ды іншымі інстанцыямі, якія выдзялялі б месцы і забяспечвалі арганізацыю пасадак. Бо па законе нельга саджаць дрэвы проста так, дзе ўздумаецца.

— У нас на Пагорках дакладна трэба нешта мяняць у сельска-гаспадарчым падыходзе. Зямля змываецца да пяску ад інтэнсіўнага земляробства. У недалёкай будучыні гэта можа прывесці да пяшчаных бураў. Таму саджаць дрэвы і іншыя шматгадовыя расліны проста неабходна.

Пераязджаючы на вёску, Ульяна мела план — зрабіць на сваім хутары рэтрыт-ферму. Але, як яна сама прызнаецца, без гаспадара здзейсніць гэтую мару цяжка.

— У мяне былі дастойныя мужчыны, ёсць двое дзяцей. Старэйшай дачцэ Марце ўжо 25 гадоў, яна музыка, дыджэй, прыязджае сюды ладзіць рэйвы. У малодшага Марка тут сябры з самага дзяцінства, гэта не так як у гарадской школе — усе ў гаджэтах, сябры на пяць хвілін. Але сям'і ў мяне не атрымалася. Я вельмі сумую, што ў мяне няма партнёра, з якім мы маглі б натхняць адно аднаго.

Мінулым летам Ульяне ўдалося ажыццявіць свой план, як бы яна хацела, каб развіваўся хутар Smart Space Farm. У чэрвені на Купалле яна зладзіла жаночы рэтрыт з рознымі практыкамі і лазняй. У ліпені пры падтрымцы мясцовых праграмістаў-даўншыфтараў арганізавала IT-camp, на якім дзеці праграмавалі робата. У жніўні на хутары адбыўся музычны фэст. Акрамя таго Ульяна стварае аўтарскія квэсты на прыродзе. Ёсць ідэя стартапу звязаць гэтыя квэсты з віртуальнай рэальнасцю. Калі ўсё ўстаканіцца, гаспадыня будзе працягваць гэта рабіць.

— Ідэя ў тым, каб мне самой тут было жыць у кайф, і каб сябры, якія прыязджаюць, таксама кайфавалі.

Сённяшняя нестабільная сітуацыя прымусіла Ульяну задумацца над многімі рэчамі, зазірнуць унутр сябе.

— Мне, перш за ўсё, трэба зразумець, куды дзяваць сваю энергію. Вялікага страху ў мяне няма — на мяне бомбы не падаюць.

— Абое маіх дзяцей за мяжой. Рэсурсаў, каб будавацца і ладзіць "варушняк", я не маю. Парушылася мая фінансавая апора. Калі прагматычна глядзець на сітуацыю, то мне трэба рухацца туды, дзе я магу зарабіць грошай. Я ўпэўненая, будзе вельмі цяжка: долар моцна падскочыць, заробкі ўпадуць, кошты стануць вышэйшымі.

— Тут у мяне адчуванне дома-дома, бяспечнага прытулку. І нават добра, што да мяне цяжка дабрацца. Калі ў першую зіму пасля 20-га года мяне адкапаў трактар, я нават была гэтаму не рада. Было жаданне, каб ён закапаў мяне назад.

На развітанне Ульяна прызналася, што пасля размовы і прагаворвання, за што яна любіць гэтыя мясціны і што хоча тут рабіць, з'явілася больш упэўненасці, што трэба заставацца і працягваць сваю справу — "нас не будзе — дрэвы будуць".