WG. Жыццё як сацыяльны праект

Вядома, асобныя людзі працягваюць сустракацца і ў жыцці, але агульнай пляцоўкі для камунікацыі ўжо няма. А яна, на мой погляд, з'яўляецца важнай часткай існавання супольнасці. Бо інакш — супольнасць гэта ці проста суседзі?

Гэты тэкст я вырашыла напісаць па слядах сваёй паездкі ў Берлін. Там мне давялося трапіць у адну вельмі цікавую камуну і пабачыць, як можна арганізаваць негвалтоўную камунікацыю, чаго каштуе праца над узаемаадносінамі, колькі правілаў даводзіцца ствараць для таго, каб супольнасць камфортна існавала, і вядома ж, як выходзіць з міжасабовых крызісаў і ці кожны крызіс увогуле даецца да вырашэння.

Магчыма, гэтая гісторыя дапаможа камусьці паглядзець на сябе збоку, пераняць некаторыя правілы, знайсці рашэнне ў складанай сітуацыі ды, урэшце рэшт, нават умацаваць сваю супольнасць. І не важна, складаецца яна з двух чалавек ці са ста дзевяці.

Прыезд

Па прыездзе ў Берлін я мушу адбыць як мінімум пяцідзённы каранцін — расійская вакцына ад каронавіруса ў Нямеччыне не прызнаецца. Мая сяброўка Віка гасцінна запрасіла адбыць гэты тэрмін у яе і адразу ж у чаціку стала дзяліцца інструкцыямі, па якіх становіцца зразумела, што яе жытло — з разынкай.

Ужо амаль год як Віка жыве ў Берліне. Яе ад'езд быў спланаваны — два гады, сумяшчаючы некалькі прац, яна збірала грошы на вучобу ў Нямеччыне. І як толькі грошай было дастаткова, адправілася ў Берлін, дзе мяне сёння і сустракае ўжо на правах гаспадыні.

З аэрапорта мы адразу накіраваліся ў Фрыдрыксгайн — раён Берліна, які мяжуе з рэшткамі муру па ўсходні ад яго бок. Жоўтыя агні падсвечвалі мокрую брукаванку, забягалаўкі запрашалі да сябе адчыненымі дзвярыма. Мы перабеглі дарогу і апынуліся ля дзвярэй пад'езда пяціпавярховага дома.

— Ты жывеш у інтэрнаце? — паспрабавала ўгадаць я.

— Гэта ВэГэ, — непарушна адказала Віка.

WG — скарот ад нямецкага Wohngemeinschaft, што значыць "сумеснае пражыванне". Наагул, такой формы сужыхарства ў Берліне — процьма. Але найчасцей гэта проста сумесная арэнда кватэры, якая нічым не адрозніваецца ад такой жа арэнды кватэры, як, да прыкладу, студэнтамі ў Беларусі, ці звычайнай, знаёмай многім, камуналкі. Аднак WG, у якое мы меліся трапіць, — нешта грунтоўна іншае.

Гэтая камуналка прытрымліваецца "левых" каштоўнасцяў. Такі тып жытла — старая анархісцкая практыка. І хоць нехта можа не называць сябе гэтым словам, але прынцыпы тут менавіта анархісцкія.

Хаця гэта яшчэ не самая радыкальная версія ўсемагчымых WG, прызнаецца Віка, падымаючыся па драўляных прыступках на пяты паверх.

— Вельмі часта ў іншых WG жывуць толькі людзі FLINT (тэрмін лічыцца альтэрнатывай жанчынам* і абазначае ўсіх, акрамя цыс-мужчын, тых, чый гендар супадае з прыпісаным пры нараджэнні полам — [рэд.]). Ёсць WG, куды дапускаюць толькі нябелых людзей (people of colour). А ў нас жывуць і цыс-, і гома-, і гетэра-, і транс-, і немцы, і не немцы, і хто сем гадоў жыве, і хто толькі пасяліўся.

Пакуль Віка адмыкае дзверы ў кватэру, я разглядваю фемінісцкія плакаты, якія ўпрыгожваюць пад'езд. Мы трапляем у калідор і за ім адразу ў гасцявы пакой, які на пяць дзён стане нашым прытулкам.

Усяго ў WG жыве 12 чалавек. Камуналка складаецца з чатырох кватэр на двух паверхах аднаго пад'езда. Усе кватэры адмыкаюцца адным ключом. У кожнай кватэры ёсць свой санвузел, якім можа карыстацца любы з жыхароў камуналкі. З агульных памяшканняў тут офіс, зала і вялізная кухня.

Менавіта на кухні наступнай раніцай я сустракаю Ганэса. Ён — адзін з найдаўнейшых жыхароў WG, жыве тут прыкладна 7-8 гадоў — ужо і сам не можа згадаць дакладна. Ганэсу 37, ён працуе онлайн-мэнэджэрам па маркетынгу. Я хапаюся за магчымасць пагутарыць з адным са старэйшын і даведваюся ад Ганэса гісторыю WG.

Гісторыя WG

Ужо з 60-х гадоў мінулага стагоддзя Заходні Берлін лічыўся цэнтрам "левых" у краіне. Прычынай была адсутнасць абавязковай службы ў войску для мужчын, што падштурхоўвала многіх левых пераязджаць туды.

— Спачатку Заходні Берлін, у прыватнасці яго ўсходняя частка Кройцберг, быў сонным і нудным, — тлумачыць Ганэс. — Затым туды стала прыязджаць ўсё больш і больш левых, субкультурных, цікаўных людзей, геяў. Горад станавіўся большым. Акурат у той час пачалі з'яўляцца першыя WG.

Яны былі адкрытыя, каб спрабаваць рабіць новыя рэчы.

Сёння Кройцберг — знакаміты, бо ў ім ёсць гэты цікавы чалавечы мікс. А на той час гэта быў раён, дзе ў цёмных кватэрках былі вымушаныя жыць рабочыя мігранты. І гэта таксама падштурхнула левых прыехаць туды — таму што там было танна.

— А Усходняя частка Берліну па іншы бок сцяны, — Фрыдрыхсгайн, дзе мы цяпер знаходзімся, — яшчэ да таго, як узвялі мур, была рабочым раёнам. Тут знаходзіліся прамысловыя прадпрыемствы. Пасля ўзвядзення сцяны многія дамы ў ГДР былі ў жахлівым стане. Ніхто не жадаў жыць блізка да мяжы. Людзі хацелі сяліцца не ў патрапаных будынках, а ў новых высотках, якія сёння ўжо ніхто не любіць, але ў той час там было ацяпленне, гарачая вада.

У 90-х, калі мур быў разбураны і ГДР стала часткай аб'яднанай Нямеччыны, многія бедныя з Усходняга Берліну паехалі ў яго заходнюю частку па грошы. У той жа час нямала людзей стала скватаваць будынкі ўздоўж былой мяжы ў Фрыдрыхсгайне, бо на той час цяжка было зразумець, каму належаць гэтыя дамы. Таксама адчуваўся недахоп улады — было мала паліцыі, яна не ведала, што рабіць з новымі жыхарамі. Дарэчы, першыя тэхна-вечарыны таксама адбываліся ва Ўсходнім Берліне. Людзі займалі радыёстанцыі, банкі, розныя старыя індустрыяльныя пляцоўкі і стваралі там клубы, ладзілі рэйвы.

— Тады ж людзі левых поглядаў, якія пазней стварылі гэтае WG, спачатку заскватавалі дом у пары кварталах адсюль. Але ў пэўны момант паліцыя стала рабіць рэйды і высяляць сквотэраў, каб вярнуць уласнасць яе ўладальнікам. Тады людзі вырашылі, што не хочуць жыць у крэпасці, увесь час змагацца, а хочуць спакойнага існавання. І яны ўдзесяцярых купілі гэты дом — ён быў вельмі танным. Але ім не хацелася валодаць нерухомасцю, бо яны не верылі ў капіталізм, а хацелі, каб дом быў дасяжны кожнаму. Таму звярнуліся ў кааператыў.

Гэты кааператыў быў створаны, каб захаваць старыя будынкі ў Фрыдрыхсгайне пасля падзення сцяны. Дарэчы, ён і сёння валодае будынкам, як і яшчэ пяццю кварталамі ў гэтым раёне.

Гэта падштурхнула людзей, якія купілі дом, да думкі, што гэта добрае месца для жыцця — будынак не прададуць, нехта пра яго будзе клапаціцца. Таксама была ўпэўненасць, што раён не стане часткай моднай джэнтрыфікацыі ці спекуляцыі.

— Таму нашыя папярэднікі сказалі: "Добра, бярыце наш дом, але мы будзем жыць па-свойму". І яны занялі чатыры кватэры, у якіх мы зараз жывем, і пачалі рамонт. Знеслі перагародкі, пабудавалі іншыя сцены і атрымалася сучасная планіроўка. Таксама яны закруглілі ўсе вострыя вуглы — гэта была нейкая эзатэрычная ідэя, — усміхаецца Ганэс, — і паўсюль наляпілі каляровыя мазаікі. Было даволі па-хіпанску.

Сённяшнія жыхары WG паціху прыбіраюць гэтыя штрыхі, фарбуюць сцены ў белы і прыносяць сваё бачанне ў выгляд жытла.

Жыхары

За сваю трыццацігадовую гісторыю WG пабачыла не адзін дзясятак жыхароў. Ніхто з першапачатковых насельнікаў тут ужо не жыве. Раней насельніцтва WG было нашмат больш белым і нашмат больш нямецкамоўным. Сёння ж на пленумах (так называюцца тут агульныя сходы) мова зносінаў — ангельская. Акрамя немцаў тут жывуць беларускі, расіянін, ірландзец, брытанец, румынка… Узрост жыхароў у сярэднім ад 28 да 45 гадоў.

Ганэс нарадзіўся ў Гамбургу — другім па велічыні горадзе ў Нямеччыне. Ён узгадвае, што заўсёды жыў у супольнасцях:

— Мне заўжды было цяжка кудысьці выязджаць, таму што ў самім Гамбургу ўжо дастаткова цікавых людзей, шмат субкультур. Таму я думаў, што калі кудысьці і пераеду, то гэта будзе прынамсі не меншы горад. У Гамбургу я жыў у WG на 3-4 чалавекі. Затым пераехаў у Вену і дзяліў кватэру з шасцю людзьмі. А пасля апынуўся ў Берліне, у Кройцбергу. Там мы жылі ўпяцёх.

Ужо тады я ведаў пра гэтае WG, бо тут жылі мае сябры. Я часценька тут бываў, спыняючыся ў гасцявым пакоі. І калі тут з'явіўся вольны пакой, я падаў заяўку. Толькі тады я зразумеў, колькі людзей тут жыве! Пастаянна пражывае 12 чалавек, плюс яшчэ госці, партнёры, сябры, якія наведваюцца час ад часу.

— Мне вельмі падабаецца ідэя не жыць самому, а дзяліць прастору, дзяліцца ідэямі, развівацца разам з іншымі людзьмі. Мы праводзім больш часу ў размовах паміж сабой, чым калі б жылі паасобку. Але таксама робім нашмат менш працы, бо дзелім хатнія абавязкі. Такім чынам вызваляецца час на іншыя рэчы.

Адно з самых вялікіх абнаўленняў жыхароў адбылося з пачаткам распаўсюду эпідэміі каронавіруса. У першую хвалю пандэміі ўлады Нямеччыны ўвялі жорсткі локдаўн на два месяцы. Людзі былі вымушаныя заставацца дома і сталі перад выбарам — з кім адбываць каранцін. Нехта не хацеў заставацца на адлегласці з партнёрам, сям'ёй, таму давялося з'язджаць з WG. Сёння з дванаццаці яго жыхароў — пяцёра новых. Віка — адна з іх.

Яна ўспамінае, як яе прымалі ў каманду. Гэтаму папярэднічала некалькі сазвонаў у Zoom, дзе кожны прадставіўся і расказаў пра сябе. Будучых суседзяў цікавіла, чаму Віка хоча жыць у WG, а не ў асобнай кватэры; ці быў у яе досвед сужыхарства з вялікай колькасцю людзей; чым плануе займацца ў Берліне. Вырашальнымі фактарамі для яе сталі танны кошт жытла і наяўнасць суседзяў — не хацелася пакутаваць ад адзіноты.

Новыя жыхары прымаюцца кансэнсусам на сходзе. Любы чалавек можа заблакаваць рашэнне аб прыняцці чалавека ў супольнасць. За час жыцця ў WG Віка стала сведкам, калі пленум заблакаваў такое рашэнне. Прычына была ў тым, што гэта быў белы цысгендарны мужчына немец, побач з якім жанчыны і транс-людзі супольнасці адчувалі сябе некамфортна.

Як не дзіўна, пры ўсім жаданні жыць у суполцы, самым складаным для Вікі ў жыцці ў WG выявілася менавіта ўключанасць у адносіны адначасова з такой колькасцю людзей:

Ганэс наадварот сцвярджае, што жыць у адносінах са столькімі людзьмі прасцей, бо гэтыя адносіны не такія інтэнсіўныя, як калі суседзяў менш.

— Можна заўсёды сказаць: "Я цябе бачу, чую, адчуваю твой боль, але не маю часу на падтрымку". Ці можна сказаць: "У мяне ёсць хвілінка, давай пагаворым". Шанец, што нехта адгукнецца на чужы боль, вышэйшы, калі вас шмат. Таксама ў нас розныя ўзроўні адносінаў. З некаторымі суседзямі я не вельмі блізка знаёмы. З іншымі ў нас доўгія і трывалыя стасункі. З іншага боку — не такія чаканні. Напрыклад, калі мне сумна, я не думаю, што ты як мой сусед павінен сядзець побач і трымаць мяне за руку. Мне падабаецца, што месца на першы погляд павярхоўнае, але мае шмат патэнцыялу ў сабе.

У пэўным сэнсе Ганэс разглядае жыццё ў WG як сацыяльны праект — дванаццаць вельмі розных чалавек, якія маюць розныя погляды на жыццё, на сваю ідэнтычнасць, сэксуальнасць, адны маюць вар'яцкую працу, другія толькі вучацца і не працуюць, а трэція працуюць увесь час.

— Я вучыўся на сацыялогіі, і для мяне гэта вельмі захапляльна. Я адзін з тых, хто працуе шмат. Пры гэтым у мяне ёсць магчымасць бачыць геданістычны стыль жыцця некаторых суседзяў і ў пэўным сэнсе быць яго часткай.

Пандэмія і супольнасць

Нягледзячы на тое, што падчас локдаўну ўсім суседзям давялося быць у адной прасторы ўвесь час напрацягу двух месяцаў, у гэтым былі і свае плюсы. Ганэс назіраў, як іншыя яго сябры былі замкнёныя ў сваіх кватэрах у самоце і як гэта было цяжка для іх. Яны пачалі штовечар званіць па відэасувязі, і ў пэўны момант Ганэсу двялося спыніць такую практыку.

— У мяне ў WG заўсёды была кампанія, калі я гэтага хацеў. І размовы па відэасувязі былі для мяне цяжарам.

Але відавочна, былі і цяжкасці. У кожнага былі свае страхі, звязаныя з каронавірусам і зменамі ў жыцці, якія ён прынёс. Гэта быў добры трэнінг калектыўнага жыцця для кожнага з жыхароў WG.

Таму трэба было ўлічваць меркаванне кожнага і вынайсці правілы ўсім разам. А гэта складана.

І каронавірусныя правілы паступова паўсталі. Пэўны час у WG зусім не прымалі гасцей — праз вялікую колькасць жыхароў вельмі лёгка распаўсюдзіць вірус. За ўвесь час пандэміі тут перахварэлі на COVID-19 чатыры чалавекі. Калі ў некага ёсць прыкметы каронавіруса ці ён з'яўляецца кантактам першага ўзроўню, яго просяць зрабіць ПЦР-тэст; знаходзіцца ў масцы ў агульных пакоях; адчыняць вокны, калі ён пакідае агульныя памяшканні; папярэджваць у чаце, што ён збіраецца пайсці ў агульны пакой.

Праз нейкі час пасля локдаўну кожнаму жыхару можна было мець колькі заўгодна гасцей у сваім пакоі, але на агульную кухню дазвалялася прыводзіць толькі аднаго дадатковага чалавека. Гэтае правіла адмянілі, калі ўсе вакцынаваліся. Але цяпер у сувязі з новай хваляй, магчыма гэтае пытанне зноў уздымуць.

— Мне здаецца, было б дзіўным, калі б нехта з нас не захацеў вакцынавацца, — разважае Ганэс.

Уся гэтая пандэмія каштавала WG паловы мяшканцаў. І не таму, што яны не маглі прыйсці да агульнага рашэння, наадварот — яны натрэніраваныя ў вырашэнні канфліктаў. Але каронавірус прымусіў людзей задумацца: як я хачу жыць? якой я бачу сваю будучыню? ці давяраю сваім суседзям? Гэта падштурхнула некаторых зразумець, што яны хочуць жыць па-іншаму і з'ехаць з WG.

Правілы

Правілы WG выпрацоўваюцца з часам, і далёка не ўсе з іх існавалі ад пачатку яго стварэння. У працэсе жыцця ў адной прасторы людзі шмат думаюць пра тое, як палепшыць суіснаванне, пасля інтэгруюць свае ідэі ў жыццё, і толькі затым гэтыя ідэі ўкараняюцца і становяцца правіламі.

— Маё самае любімае правіла, якое было тут яшчэ да мяне, — узгадвае Ганэс, — гэта калі пакідаеш агульны пакой, ты павінен прыбраць усё за сабой і забраць з сабой усе свае рэчы, каб наступны чалавек мог карыстацца пакоем. У іншых WG, дзе я жыў, калі пасудамыйка працуе, людзі проста ставілі брудны посуд наверх, а пасля ніхто ўжо не хацеў яго загружаць у мыйку. Тут жа, калі пасудамыйка працуе, мы павінны памыць свой посуд рукамі. Дарэчы, хто першы пабачыць, што мыйка скончыла працу, павінен і разгрузіць яе.

Не так даўно на сцяне ў калідоры з'явіўся каляндар, куды ўпісваюць імёны гасцей, якія будуць займаць гасцявы пакой. Кожны з жыхароў WG мае права сяліць сваіх гасцей у пакой не даўжэй, чым на два тыдні.

У WG даволі складаная сістэма прыборкі. Для кухні — свой каляндар. Яе прыбіраюць раз на тыдзень. Для таго, каб не заблытацца ў раскладзе, на лядоўні вісіць адмысловае кола (як у "Полі цудаў"), куды ўпісаныя імёны усіх жыхароў. Пасля таго, як дзяжурны скончыў прыборку, ён круціць кола на наступную асобу. Ёсць спіс, што канкрэтна трэба зрабіць падчас прыборкі кухні: вынесці адсартыраванае смецце, памыць падлогу, сталы, хлебніцу. Акрамя абавязковага спісу, чалавек у сваё дзяжурства мусіць зрабіць адну эстра-справу, напрыклад, памыць вокны ці пасартыраваць слоікі са спецыямі і г.д.

Асобная сістэма прыборкі для іншых агульных прастораў: залы, офіса, балкона, калідора ды прыбіральні ля кухні. Таксама сваю сістэму прыборкі займеў гасцявы пакой, бо ідэя, што госці будуць самі прыбіраць пасля сябе, не спрацавала. Кожная кватэра ладзіць прыборку сваёй прыбіральні асобна. Ну, і за свой пакой кожны адказны сам.

Раз на год у WG ладзіцца дзень рамонту. У гэты дзень па папярэдне прынятым праекце жыхары камуналкі робяць вялікія змены, напрыклад, фарбуюць сцены, робяць перастаноўку мэблі і г.д.

Да пандэміі каронавіруса склад жыхароў WG не мяняўся шмат гадоў і патрэбы ў пісьмовым зводзе правілаў не было. На кожным пленуме вядзецца пратакол сустрэчы (раней гэта былі рукапісныя кнігі), і там можна было знайсці патрэбную інфармацыю, хоць гэта і няпроста. Цяпер пратакол рассылаецца па імэйлах.

У любы час на гэтай старонцы можна будзе удакладніць, што рабіць, напрыклад, калі хочаш здаць свой пакой у субарэнду, як правільна прымаць гасцей, што ўваходзіць у прыборку кухні, колькі грошай выдатковаецца на газеты і г.д.

Правілы абнаўляюцца па меры ўзнікнення праблемаў. Напрыклад, спачатку у агульную скарбонку на прадукты харчавання кожны скідваўся па 3,5 еўра штодня (25 еўра ў тыдзень) — менавіта такую суму атрымлівае чалавек, калі звяртаецца па дапамогу ад дзяржавы. А значыць, абсалютна кожны здольны заплаціць такія грошы. Аднак у часы пандэміі гэтую суму ўпершыню павялічылі да 30 еўра ў тыдзень, каб кожнаму хапіла ежы, калі ўсе сталі больш харчавацца дома.

— З часам я зразумеў, што ўва ўсіх нас розны ўзровень жыцця, — кажа Ганэс. — У мяне добрая праца і нашмат больш грошай чым у таго, хто у каго нестабільнае і рызыкоўнае жыццё. І мы пачалі дапамагаць адно аднаму з рэнтай. Кожны піша, на колькі б ён хацеў зменшыць сваю квартплату ці на колькі больш ён можа дазволіць сабе плаціць за жытло. Пасля мы лічым, ці можам сабраць дастаткова грошай, каб аблегчыць арэнду таму, хто мае ў гэтым патрэбу. Мне падабаецца гэтае правіла, я люблю дапамагаць іншым. Сёння я плачу штомесяц на 40 еўра больш, чым мая рэнта. І гэта дазваляе камусьці плаціць на 40 еўра менш.

Штотыдзень за пакупкі адказвае група з трох-чатырох чалавек. Кожны з гэтай групы раз на дзяжурны тыдзень бярэ грошы са скарбонкі, правярае, якіх базавых прадуктаў не стае на кухні, і закупляецца. Акрамя таго кожны можа напісаць свае пажаданні ў адмысловы спіс. Таму калі чалавек плануе прыгатаваць нешта спецыфічнае, яму не абавязкова ісці ў краму, дастаткова проста напісаць, і дзяжурны зробіць гэта за яго.

Такім чынам, у WG заўсёды шмат ежы. Але пры гэтым нашмат менш прадуктаў псуецца, чым калі б усе жылі паасобку — дванаццаці чалавекам прасцей даесці пачатую кансерву ці хлеб, чым аднаму.

Алкаголь і слодычы, якія лічацца не вельмі здаровымі прадуктамі харчавання, на кухні не трымаюць — кожны купляе іх сабе сам. Усе, у тым ліку і госці, могуць браць любыя прадукты акрамя тых, якія нехта купляе на свае грошы асобна і не жадае імі дзяліцца. Такія прадукты пазначаюцца крыжыкам, але іх абсалютная меншасць.

Часта, калі нехта гатуе сабе ежу, ён робіць гэта не толькі на сябе, але спецыяльна крыху больш, каб хапіла і суседзям. Гэта не правіла, але прыемная традыцыя. На прыгатаваную страву чапляюць прышчэпку з пазнакай: "веганскае", "чылі", "рыба" і г.д. Ці з пазнакай "не" — калі чалавек не хоча дзяліцца ежай.

Нягледзячы на такую колькасць правілаў, яны хутчэй дазваляюць наладзіць побыт, чым неяк яго ўскладняюць, мяркуе Віка.

— Мне здаецца, гэта акурат той від анархіі, якая не ёсць хаос, але тая сістэма, дзе розныя людзі знаходзяць спосаб, як можна зручна і камфортна суіснаваць.

Камунікацыя і канфлікты

Вельмі важна, што ў WG ёсць магчымасць абмяркоўваць любыя правілы і любыя пытанні. Зразумела, што заўсёды кагосьці нешта не будзе задавальняць: застаюцца брудныя талеркі, штосьці валяецца на падлозе.

— І я вельмі ўдзячная, што былі людзі, якія праверылі гэтыя правілы на сабе, гадамі гэта ўсё выпрацоўвалі, і цяпер у мяне ёсць магчымасць на справе гэтым карыстацца.

Акрамя асабістай камунікацыі ўжывую ў жыхароў WG ёсць чацік у WhatsApp для нефармальных зносінаў, напрыклад, каб запрасіць суседзяў на барбекю ці скінуць фотку з адпачынку. Ёсць рассылка па электроннай пошце, дзе вырашаюцца больш фармальныя пытанні, як фармаіраванне бюджэту, прыход электрыкаў і г.д.

Кожныя два тыдні ўсе жыхары WG сустракаюцца на двухгадзінным пленуме. Любы чалавек можа пазначыць тэму, якая яго хвалюе, у адмысловым сшытку, і на пленуме гэтая тэма будзе ўзнятая, аднак толькі з умовай прысутнасці чалавека, які яе ініцыяваў. Звычайна на пленуме пытанні вырашаюцца хутка: напрыклад, узгадняюць мэтазгоднасць пакупкі новай патэльні; нагадваюць зачыняць вокны, калі выходзіш з пакою; паўтараюць, што нажы ў пасудамыйцы не мыюць і г.д.

Кожная трэцяя сустрэча даўжэйшая — яе называюць эмацыйным пленумам, на якім абмярковаюць толькі адну тэму, напрыклад, закупкі ежы, прыборку, фінансы. Гэта ў асноўным гарачыя тэмы, у якіх важна выслухаць кожнага.

Раз у сезон ладзяцца дні WG. Гэта так званыя тым-білдынг выезды, у асноўным кудысьці на прыроду.

Як і ў любой суполцы, у WG таксама здараліся крызісы. Напрыклад, калі Ганэс толькі пачаў там жыць, яго папярэдзілі, што жыхары ў гэты момант праходзяць праз моцны крызіс і знаходзяцца ў працэсе яго вырашэння.

— Я паняцця не маю, з чаго пачаўся канфлікт, — узгадвае Ганэс, — але мне здаецца, што там было нешта паміж двума людзьмі, якія пераносілі свае праекцыі адно на аднаго. Тагачасныя жыхары нават запрасілі медыятара — чалавека, які дапамагае супольнасцям выходзіць з крызісаў. Маўляў, гэта не можа быць праблемай толькі двух чалавек, мы павінны вырашаць яе як група.

Праз два гады канфлікт усё яшэ не быў вырашаны. Некаторыя людзі стаміліся і з'ехалі. Хаця ніхто адкрыта не казаў, што з'язджае праз канфлікт, але гэта заўсёды былі людзі, уцягнутыя ў яго і якія актыўна спрабавалі яго вырашыць. У пэўны момант жыхары WG зразумелі, што больш не могуць так жыць і папрасілі двух чалавек, праз якіх усё пачалося, з'ехаць. Гэта было вельмі складана, таму што многія з імі сябравалі. Але ў выніку ўсім стала лепш.

За час свайго жыцця Ганэс два разы быў сведкам, калі агульным рашэннем суседзі прасілі кагосьці з'ехаць. Гэта заўсёды скрайнія меры і ніколі не проста: ні тым, хто з'язджае, ні тым, хто застаецца.

Эпілог

У адзін з вечароў я сутыкнулася з Дэнам, яшчэ адным жыхаром WG. Ён, захлынаючыся, расказаў, як падчас вяртання з начнога клуба з суседкай ёй стала дрэнна. Давялося ратаваць чалавека і выклікаць хуткую. Сітуацыя ўскладнялася тым, што яна знаходзіцца ў Нямеччыне нелегальна і не мае страхоўкі.

Ужо на наступны дзень на лядоўні на кухні з'явілася новая скарбонка, у якую кожны мог скінуцца грашыма на лячэнне суседцы. Гэты прыклад мяне вельмі натхніў. І ў такім прыўзнятым настроі я ўвайшла ў свой апошні вечар у WG.

Я пабачыла, што для супольнасці цалкам рэальна праіснаваць 30 гадоў. Трансфармуючыся, пераадольваючы крызісы і нязменна працуючы над сабой. Думаю, свабодалюбівыя хіпі, анархісты, якія пачыналі гісторыю WG і хацелі жыць у роўнасці і братэрстве, супрацьпастаўляючы сваё існаванне іерархічным сістэмам, могуць ганарыцца тым, ува што пераўтварылася іх дзецішча.

Але гэта мае сэнс толькі ў тым выпадку, калі ёсць мэта захаваць супольнасць. Калі не — то кожны сам па сабе.