«Гэтаму дрэву 20 гадоў.
Я яго ненавіджу!»

Дар’я Закрэўская нарадзілася ў Мінску, у 17 гадоў паехала вучыцца за мяжу, дзе пражыла і правандравала шмат гадоў. Пра вяртанне ў Беларусь не было і думкі. Аднак двухтыднёвы візіт на радзіму ў 2019 годзе стаў лёсавызначальным і абярнуўся грандыёзнымі жыццёвымі зменамі.

— Я тады падумала: чаму б не паспрабаваць пажыць у Мінску? Вярнулася ў сваю кватэру, дзе ніхто не жыў 17 гадоў. Думала, што проста прыеду, працяру пыл, укручу новыя лямпачкі і маё жыццё пачнецца з чыстага аркуша. Але я нават не ўяўляла сабе, што, калі не ўключаць ваду 17 гадоў, то яна можа і не паліцца. Мне было вельмі няпроста не толькі ў быце, але і ўнутраны стан быў не найлепшым. Я адчувала сябе згубленым чалавекам без дома. Да гэтага я вельмі шмат вандравала. Неяк за тры гады я адштампавала ўвесь пашпарт. І слова “дом” ніколі не было для мяне важным. А тут мне захацелася сказаць сабе: калі ласка, спыніся, няхай гэта будзе хоць нейкі дом, проста нейкі дом. І вось я апынулася ў старой кватэры, якую трэба рамантаваць, заплюшчыла вочы і задумалася, што мне можа дапамагчы спыніцца і зазямліцца. Напэўна, гэта могуць быць расліны…

І Даша стала запаўняць пустую, пазбаўленую жыцця кватэру раслінамі. Яна пыталася ўва ўсіх, каго ведае, — калег, сяброў, — ці ёсць у іх непатрэбныя расліны, якія яны не любяць і гатовыя аддаць.

Дзяўчына не думала, што яе новае захапленне набудзе такія масштабы. Спачатку гэта было проста весела. Да таго ж асаблівага досведу ўзаемінаў з раслінамі ў яе не было.

— Мае адносіны з кветкамі ў дзяцінстве абмяжоўваліся дзіцячай пляцоўкай, дзе мы збіралі нейкія лісточкі-кветачкі, закопвалі іх. А адзіная расліна, якую я памятаю дома, было алоэ, што расло ў бабуліным пакоі. Мяне здзіўляла, што можна было адрываць ад яго лісты і нешта мазаць, лячыць. Калі я жыла ў Піцеры, у мяне раслі кактусы і грашовыя дрэвы. Я з’ехала — і пачаўся кавід. Наступны раз я прыехала ў Піцер толькі праз два з паловай гады. Усе расліны загінулі, акрамя аднаго грашовага дрэва. Яно было сухім, інвалідызаваным, знішчаным практычна ў нуль, але як толькі я стала яго паліваць, яно зноў пачало расці. Гэта быў неверагодны сімвал прагі жыцця. Адна з рэчаў, якім мяне навучылі расліны.

Гісторыі з’яўлення раслін у Дар’і вельмі розныя. Яна прымае кветкі ў падарункі ад сяброў, знаходзіць іх на вуліцах у разбітых гаршчках, таемна скрадае парасткі ў пад’ездах, выпрошвае ў малазнаёмых людзей.

— Аднойчы я хадзіла на масаж і ўжо развітваючыся, пабачыла на падваконні ў пластыкавым кубачку нейкую расліну. Запытала, што гэта. І масажыстка адказала, што ёй падарылі невялікі адростак, але яна адчувае ў ім негатыўную энергетыку. Я сказала, што магу яе забраць. І яна так усцешылася! А цяпер я ўжо нават збілася з ліку, якая колькасць кустоў гэтай расліны ў мяне дома, колькі іх я падарыла сябрам, сваякам, знаёмым!

Некаторыя гісторыі выклікаюць у дзяўчыны радасць з аднаго боку, і сум — з другога. Напрыклад, ёсць у Дар’і кветкі, якія засталіся ёй ад сяброўкі, якая была вымушана з’ехаць з Беларусі.

— Я магу іх даглядаць, узгадваць сяброўку, проста радавацца тым момантам, якія былі ў нашым жыцці і звязваюць нас. Даглядаючы гэтыя расліны, я, вядома, укладваю сваю любоў і надзею аб тым, што аднойчы змагу вярнуць ёй яе кветкі.

— Неяк мы з яшчэ адной сяброўкай былі ў Каўказскіх горах. Сяброўка любуюецца краявідамі, а я калупаюся ў зямлі. І накалупала сабе самай звычайнай травы з каменнем і сказала сяброўцы:

Гэтая трава і сапраўды выявілася настолькі моцнай, што адправілася з Дар'яй у падарожжа на самалёце і дагэтуль расце ў яе на падваконні.

Некалькі гадоў назад дзяўчына стала рабіць штогадовы калектыўны здымак са сваімі гадаванцамі, так бы мовіць, сямейнае фота. Заадно і пералічвае іх. Падчас апошняга пераліку іх было 82, затым стала амаль 100, пасля колькасць зноў зменшылася. Апошнім часам Дар’я пачала адмаўляцца ад раслін, бо наблізілася да крытычнай колькасці.

— Настаў той момант, калі кветкі вось-вось перастануць змяшчацца ў кватэру. І я сабе сказала — стоп-гульня, дастаткова. Калі нечага становіцца зашмат, значыць, прыйшоў час дзяліцца.

Цяпер дзяўчына можа прыняць толькі нейкую вельмі прыгожую ці рэдкую расліну, альбо тую, якая тэрмінова патрабуе ратавання. Але ад “фларыстычных пасрэднасцяў”, як яна сама кажа, пакуль устрымліваецца.

— З апошняга — суседка з майго дома прапанавала забраць грашовае дрэва. А ў мяне ўжо ёсць грашовыя дрэвы. Але суседка, якой ужо за 80, сказала, што ёй вельмі складана яго мыць. Я падумала — што там увогуле за расліна? Прыходжу да яе, а там проста велізарнае грашовае дрэва! Я такіх увогуле ніколі не бачыла. Яна яго ніяк не апрацоўвала і яно набыла вельмі дзіўную форму. У яго было вельмі шмат парасткаў, кожнаму з іх яна рабіла сваю падпорку — палку, лінейку, металічны штыр. Я назвала гэтае дрэва Бобам, бо яно было падобнае на Боба Марлі — вялізную галаву з дрэдамі. Пасля я добра пастрыгла Боба. Спадзяюся, у бліжэйшы час ён ачухаецца і даруе ўсё тое, што я з ім зрабіла, таму што абкарнала я яго канкрэтна.

Увогуле, Дар’і часам даводзіцца спыняць сябе ў сваіх захапленнях. Бо сама сябе яна апісвае як чалавека, схільнага да захапленняў, часам да фанатычных захапленняў, а бывае нават і да жарсна-маніякальных захапленняў.

— Не магу сказаць, што гэта калекцыі, але ёсць некаторыя рэчы, якіх у мяне сапраўды шмат. Напрыклад, у мяне вельмі шмат кніг, вялікая колькасць галаўных убораў і розных аксэсуараў: шляпкі з пер’ем, накладныя вушы, кароны… Яшчэ ў мяне даволі вялікая калекцыя торбаў, адзення, упрыгожванняў: розныя каралі, завушніцы… І чым больш дзіўныя, тым больш яны мне падабаюцца. Яшчэ я люблю вялікія шкляныя фігуры і вазы. У мяне таксама шмат дэкаратыўнай касметыкі, памад, куча палетак і ўсяго, каб фарбаваць твар. І вельмі вялікая калекцыя прадметаў для творчасці: алоўкі, фламастары, фарбы, папера, палотны, пасты, пластылін, пацеркі, бісер. Я магу сказаць дакладна, што гэтага ў мяне больш, чым у сярэднестатыстычнага чалавека.

Але ўсе гэтыя захапленні маюць свае межы. Прынамсі, цяпер мяне абмяжоўвае прастора. Думаю, калі б у маім распараджэнні былі вялікія музейныя плошчы, я б, натуральна, не спынялася.

Блізкія і сябры падтрымліваюць Дар’ю ў яе захапленнях. Каханы чалавек бясконцую колькасць разоў купляў зямлю, дрэнаж, інструменты. Часам дапамагае перанесці цяжкія гаршчкі. Астатнія клопаты кладуцца на дзяўчыну. На ўсё пра ўсё яна выдатковае каля гадзіны ў тыдзень на догляд за кветкамі. На паліў за раз ідзе каля дзесяці літраў вады — у месяц каля сарака. Узімку колькасць клопатаў крыху павялічыцца — з уключэннем ацяплення давядзецца больш працаваць з пульверызатарам. Найбольш часу ідзе нават не на паліў раслін, а на прыборку, калі трэба пасоўваць усе гаршчкі, каб працёрці пыл з паверхні пад імі.

Паліваючы, перастаўляючы і перасаджваючы расліны, Даша любіць з імі паразмаўляць.

— Я раблю кветкам кампліменты. Думаю, гэта станоўча ўплывае не толькі на канкрэтную кветку, але і на тыя, што знаходзяцца побач. Магчыма, гэта ўключае ў іх дух канкурэнцыі і ім таксама хочацца атрымаць камплімент. Можа, менавіта ў гэтым сакрэт, чаму мае кветкі так добра растуць.

Ёсць аднак тыя, каго Дар’і не ўдаецца палюбіць адразу.

— Сярод нашай дружнай сям’і ёсць адна расліна — проста жах!Гэта доўгі зялёны ствол, пакрыты дробнымі, як пух, іголкамі — хутчэй за ўсё — кактус. Ён расце ў вазе з вадой. Прыкладна раз на месяц я мяняю яму ваду. І не было яшчэ ніводнага разу, літаральна ніводнага, каб ён пры гэтым не нанёс мне ніякіх калецтваў сваімі калючкамі. Я ўжо не дакранаюся да яго, апранаю пальчаткі, бяру анучы. Але кожны раз знаходжу на руках стрэмкі. Ну, і перыядычна ён любіць падаць, павісаць і як бы клікаць: “Памацай мяне!” А я ведаю, чым гэта пагражае. Барацьба ў нас з ім бясконцая.

Дзяўчына верыць, што расліны адчуваюць чалавека і разумеюць, што ім кажуць.

— У той самы момант, калі я захварэла на кавід, адна з маіх любімых кветак таксама захварэла і прахварэла разам са мной усе тры тыдні. Я перарыла ўвесь інтэрнэт, каб знайсці лячэнне і выратаваць яе. Таму расліны — індыкатары нашага стану.

Даша кажа, што асабліва не замарочваецца наконт таго, як правільна даглядаць за кветкамі. Яе асноўныя функцыі — любіць іх і паліваць. Дзяўчына звяртае ўвагу на тое, як кветкі сябе адчуваюць і клапоціцца пра іх па меры магчымасцяў. І лічыць, што гэтага хапае, каб адчуваць сябе дастаткова добрай гаспадыняй.

— Гледзячы на колькасць раслін, здаецца, я нядрэнна спраўляюся. Я ўвогуле не аматар усякіх правілаў, бо ў мяне вельмі шмат самых розных раслін. І калі я буду замарочвацца наконт догляду за кожнай з іх, гэта пераўтворыцца ў прафесію, а мне гэтага не хочацца.

— Кветкі падарылі жыццё майму дому. Цяпер у мяне дома заўсёды нехта ёсць. Калі я збіраю ўсе расліны ў адным месцы для сямейнай фатаграфіі, выношу іх з пакоя і там не застанецца ніводнай расліны, пакой становіцца настолькі іншым! Кватэра — гэта ж па сутнасці бетонная каробка, у якую мы набіваем нейкую колькасць рэчаў. А прырода, жыццё, яны нібы за вакном. І гэтае адчуванне, што жыццё можа быць не за вакном, а ўнутры твайго дома, атачаць цябе, — ні з чым не параўнаць.

— Кветкі не прамаўляюць ніводнага гуку, але могуць цябе здзіўляць. Напрыклад, жыве ў мяне расліна некалькі гадоў, а потым — бах! — раптам выпускае стралу і раскрываецца кветка. І ты думаеш — ваў! Вядома, яны здольныя і засмучаць, калі хварэюць ці паміраюць. Гэта асаблівыя ўзаемаадносіны.

— У мяне за вакном вельмі шмат дрэваў. Летам усё вакно закрытае шчыльнай шапкай дрэваў, а на іх фоне — мае расліны. У кастрычніку мае зялёныя кветкі стаяць на фоне ярка-жоўтых лістоў. А калі наступіць зіма, усё вакол будзе белым, а ў кватэры будзе цёпла-цёпла і мае кветкі ўсё яшчэ будуць зялёнымі. Я вельмі люблю змену сезонаў на фоне залёных раслін у доме.

Чаму многія любяць корпацца ў агародах? Бо зямля забірае шмат непатрэбных думак. Часам, калі цяжка пазбавіцца ад нейкай навязлівай думкі, варта проста завесці дома расліну і паспрабаваць пра яе паклапаціцца. А калі іх шмат, то гэта патрабуе нейкай увагі. І гэтая ўвага да раслін выцясняе думкі, якія часцей за ўсё ўвогуле не звязаныя з рэальнасцю: напрыклад, нейкія разважанні пра мінулае ці здагадкі пра будучыню. Да рэальнасці гэта не мае ніякіх адносінаў. А кветкі, якія тут і зараз патрабуюць паліву, — гэта рэальна, яны вяртаюць чалавека ў рэчаіснасць, дапамагаюць зняць стрэс. Кветкі — прыгожыя і маўклівыя настаўнікі.

— Напэўна, некалі ў маім жыцці настане момант, калі некаторыя расліны давядзецца аддаць. Напрыклад, калі з’явяцца дзеці. Усё ж большасць маіх раслін атрутныя. Але ў кожным разе ў мяне застануцца ўсе гэтыя гады, якія мы правялі разам. Але каб настаў такі момант, калі я скажу — ды ну, усе гэтыя вашыя расліны? Гэта як адмовіцца ад прыроды, сказаць — ды ну, гэтую вашую прыроду, давайце пакінем тут адзін асфальт. Мне вельмі падабаецца, што Мінск зялёны. Мне падабаецца, што дрэвы, якія растуць насупраць майго дома, вышэйшыя за яго. І туды прылятаюць птушкі і прыгожа спяваюць. І хоць у мяне побач метро і вялікая шаша, дзякуючы зялёным дварам старой забудовы, нават няма адчування, што жывеш у горадзе.

Калі раптам я не змагу вырошчваць расліны дома, я знайду спосаб, каб рабіць гэта ў іншым месцы. У мяне з’явілася лецішча, дзе я змагу саджаць нешта не ў гаршчок, а ў зямлю. Налета, калі дазволяць абставіны, я займуся раслінамі, якія растуць ля майго пад’езда. Гэта ж вялікі дар, што ў прынцыпе ёсць нейкая зямля перад домам, у якой можна прымяніць сваю творчасць, парадаваць сябе, людзей. Мае суседзі шмат гадоў вырошчвалі кветкі, саджалі кусты, даглядалі за градкамі ля пад’езда. Але гэтыя людзі, на жаль, ужо ва ўзросце і ім цяжка. Калі я праходжу каля гэтых месцаў, думаю, хто яшчэ можа так зрабіць? І разумею, што, напэўна, прыйшоў час, каб гэта рабіла я.