Як даўншыфтары спраўляюцца з суровай зімой

— Сёлетняя зіма дастаткова цяжкая, асабліва калі ў нас быў моцны снегапад і маразы да -20. У нас ёсць сусед з трактарам, таму звычайна мы чысцім вясковую дарогу самі і не дурым сабе галавы. Але ён тут не жыве ўвесь час. І сёлета акурат супала, што ў гэты час яго не было, таму давялося памахаць рыдлёўкай. А камунальныя службы нашу вёску расчысцілі толькі на чацвёртыя суткі. Я ўжо проста званіла і пагражала страшнымі рэчамі, калі не расчысцяць.

Таксама спрабавала пакінуць заяўку на 115. Званю, кажу, пачысціце дарогу ў Яцкава-Пяскі, а цёценька на тым канцы кажа: «А вас няма. У нашым спісе няма такой вёскі».

Тады я вырашыла пазваніць, каб нашую вёску ўнеслі ў спіс, але аўтаадказчык сказаў, што я 25-я ў чарзе. Таму я вырашыла заняцца гэтым крыху пазней.

У снежнае надвор'е я заўсёды важу з сабой у машыне рыдлёўку. І ведаю ўжо, дзе не варта рызыкаваць, каб праскочыць, а лепей паставіць машыну і прайсці пешшу. А ў тым, каб расчысціць двор ад снегу, — нічога скаданага. Проста яшчэ адзін клопат узімку. Ну, і ў моцныя маразы стаўлю сабе будзільнік ўначы і праграваю машыну, таму што ў мяне дызель і ён можа закапрызіць. Але ж гэта не кожны дзень.

Мае коні пераносяць маразы нармальна, хіба што ядуць вельмі шмат. Ходзяць яны ў непрамакальных цёплых папонах, якія бароняць ад холаду і ветру. Паю коней цёплай вадой, нашу сена, пілавінне. Крыху больш клопату, але я прывыкла. У самыя моцныя маразы, напрыклад, у -30, у коней могуць падмярзаць вушы. Але пакуль такога не было. Бывае, з пушчы ў пошуках ежы прыходзяць дзікія коні, даводзіцца іх ганяць, каб яны да маіх не чапляліся і не ладзілі боек.

Дома ў моцныя маразы я ўключаю абагравальнік у дадатак да печак. І тэмпература ў хаце ніколі не апускаецца ніжэй за 19 градусаў. Я не шкадую ні дроваў, ні электрычнасці.

Зранку коні, сабакі, каты, печы, прыборка, ўдзень праца, увечары зноў заапарк. Каля 23-й кладуся спаць. І зноў новы дзень. Па суботах я хаджу ў лазню, а ў нядзелю запрашаю да сябе сяброў. Так што дзе тут сумаваць?

— Сёлета ў канцы лета мы пераехалі з Казіміраўкі на Лоеўшчыне ў Кашчэлічы Валожынскага раёна. Нашай галоўнай задачай было зрабіць да зімы ў нежылым доме мінімум умоваў, каб у ім можна было камфортна жыць. Ну, і на што хапіла грошай: зрабіць дах, каб ён не працякаў; паставіць новыя вокны, каб яны не прадзімаліся; пакласці новую падлогу і скласці печкі.

Пакуль было цёпла, мы спалі ў намёце ў двары, калі пахаладала, сталі начаваць у доме суседкі. Раніцай прачыналіся, прыходзілі сюды, працавалі да вечара. Затым ізноў ішлі да суседкі, тапілі печку і клаліся спаць. Чым далей гэта ўсё працягвалася, тым больш мы стамляліся. Але мы прывыкшыя да такога аскетызму.

Гэта ўсё падобна на дзень сурка, але ты пашаш, таму што ў цябе ёсць мэта.

Наш сусед Віця вельмі радуецца, што мы тут пасяліліся. Бачна, што людзям неабходныя пастаянныя зносіны, асабліва зімой, калі працы мала. Нам жа гэта зусім не абавязкова. Мы з Мікіцічам можам маўчаць цэлы дзень, і кожны займацца сваімі справамі: чытаем, нешта глядзім, працуем.

Нават у самы моцны мароз мы ўсё адно выходзім на двор. Трэба ж дровы прынесці. Пойдзеш па дровы — станеш паглядзіш, як шэрань легла на галінкі дрэваў, пазаліпаеш. У туалет выйдзеш на вуліцу, пахрусціш снегам. Можам проста прагуляцца, размяць ногі. Зімой усё максімальна спакойна, уваходзіш у сінхрон з прыродай, становішся крыху затарможаным, запаволеным. Пры гэтым я не ўяўляю, як можна мерзнуць у хаце, калі ёсць печка.

Што тычыцца расчысткі снегу, мы атрымалі іншы досвед, калі пераехалі сюды. Казіміраўка, дзе мы жылі раней, была ўзорна-паказальнай вёскай. Старшыня сельсавету заўсёды вазіла туды ўсякія праверкі, каб паказаць, як там кусты прыгожа высечаны і ўсё такое. У нас там былі дачнікі-актывісты, якія, ледзь што не так, званілі ў райвыканкам. Таму дарогу (а там асфальт быў да самага дома) чысцілі спраўна. Мы прачыналіся а сёмай раніцы, дарога ўжо была расчышчаная. А тут цяжкавата з гэтым. Дарога, калі і чысціцца, то праязная, а другасныя вясковыя вулачкі далёка не адразу.

— Калі пачаўся снегапад, — узгадвае Мікіціч, — мне трэба было на наступны дзень выехаць на машыне. Таму я вырашыў звечара выгнаць машыну на галоўную дарогу. Але пакуль раскапваў машыну, дарогу замяло так, што я ўжо не змог выехаць. Давялося раніцай ісці пешшу да чыгуначнай станцыі ў пяці кіламетрах. Выйшаў — на дарозе ні следу. Праз метраў 300 выйшаў на сабачыя сляды і пайшоў па іх. Калі ўжо амаль дайшоў да станцыі, сустрэў школьны аўтобус. Кіроўца стаяў з лапатай, нешта адкапваў. Праходзячы міма, я пачуў ад яго:

Мясцовыя кажуць, што мы прылаўчымся. Будзем такія моманты прадбачыць загадзя. Пачнем заўважаць, калі пачынаецца снегапад і будзем разумець, што трэба перапаркаваць машыну на галоўную дарогу. А так — чысцім сцяжынкі да асноўных пунктаў — туалету, дроўніцы, калодзежу. І ходзім пасля, як па лабірынце.

— Я ўжо другую зіму адбываю «хімію» ў Барава на Іўеўшчыне. Нават у самыя моцныя маразы не мерзну — я павесіў электракацёл, зрабіў электраацяпленне і развёў па ўсёй хаце. А печкі ўжо таплю па вечарах для каларыту.

Але я прайшоў шлях з узгадненнем электраправодкі і хутка, калі прапішуся ў вёсцы, буду плаціць за электрычнасць па тарыфе 10 капеек за кілават.

Яшчэ летась я ўзяў у лясгасе дзялянку. Цікава было паглядзець, як гэта — здабываць дровы самому. Сабраў брыгаду, нарыхтавалі прыкладна 20 кубоў лесу. Лепшае бярвенне адабраў, паклікаў пілараму і парэзаў на дошкі, з дапамогай якіх цяпер займаюся будоўляй. А 10 кубоў пусціў на дровы. Гэтага хапае і на хату, і на лазню. Па грошах выйшла прыкладна па 100 рублёў за куб дошак, што ў разы танней, чым калі замаўляць у лясгасе ці на прыватных піларамах. А дровы, можна лічыць, я атрымаў бясплатна.

У нашай вёсцы ролю камунальнікаў выконвае мясцовы калгас. Недзе на трэці дзень пасля снегападу я ім патэлефанаваў, каб прачысцілі дарогу да хутара. Амкадор ўсё хутка зрабіў і я нават нікому нічога не плаціў. Калі трэба пасля амкадора крыху падраўняць, можна паклікаць суседа з невялікім трактарчыкам.

У буднія я адзін — раблю рамонт у хаце, якую здаем. А на выходныя прыязджае жонка з дзецьмі. Цяпер, вось, на ўсе канікулы прыехалі. Знайшлі тут горку, ходзім туды катацца. Увесь хутар аббудавалі крэпасцямі, снегавікамі. Ходзім па снезе на Нёман пекчы на вогнішчы сала з бульбай.